«Η πραγματικότητα δεν είναι όπως θα με συνέφερε εμένα να είναι.
Δεν είναι όπως θα έπρεπε να είναι.
Δεν είναι όπως μου είπαν ότι θα είναι.
Δεν είναι όπως ήταν.
Δεν είναι όπως θα είναι αύριο.
Η πραγματικότητα γύρω μου είναι όπως είναι».
[ απόσπασμα από κείμενο του Αργεντινού Χόρχε Μπουκάι, ψυχίατρου, ψυχοθεραπευτή Γκεστάλτ και συγγραφέα].
Η έναρξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αποτέλεσε ένα καταστροφικό γεγονός που οδήγησε σε επιδείνωση της ψυχικής υγείας εκατομμύρια ανθρώπων. Η συνεχόμενη ύφεση, η οικονομική δυσχέρεια και η ανεργία ή η απειλή αυτής, έχουν αφήσει έντονα τα σημάδια τους στους Ευρωπαίους με αύξηση του άγχους, της κατάθλιψης, της αυπνίας, των αυτοκτονιών, της κατανάλωσης αλκοόλ και άλλων ουσιών καθώς και πλήθος σωματικών συμπτωμάτων και αρρωστιών.
Τι σημαίνει όμως κρίση;
Κρίση είναι μια συνθήκη διαταραχής της ομοιόστασης του ατόμου, όπου το άτομο βιώνει ένα γεγονός ή μια κατάσταση ως αφόρητα δύσκολη, χάνει την ψυχική του ισορροπία και δεν μπορεί να ανταπεξέλθει χρησιμοποιώντας τους υπάρχοντες μηχανισμούς επίλυσης προβλημάτων και τα συστήματα στήριξης του. Η συναισθηματική αστάθεια και η αποδιοργάνωση είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης που είναι συνήθως περιορισμένης χρονικής διάρκειας και δύσκολη στο να επιλυθεί.
Τι είδους κρίση μπορεί να βιώσει κάποιος;
Η κρίση ορίζεται και βιώνεται ως απώλεια, μπορεί να είναι οικονομική, κοινωνική, υπαρξιακή, συναισθηματική, καταστροφή από ανθρώπινα αίτια ή φυσικά φαινόμενα.
Παραδείγματα κρίσης είναι η οικονομική καταστροφή, το διαζύγιο, η απώλεια της υγείας, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου, η συνταξιοδότηση, η μετανάστευση…
Η αντίδραση στην κρίση αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση σε μια μη φυσιολογική κατάσταση.
Φυσιολογικές αντιδράσεις στην κρίση
Σωματικό επίπεδο: έλλειψη ενέργειας, εξάντληση, αναπνευστικές δυσκολίες, γαστρεντερικές διαταραχές, πονοκέφαλοι, σφίξιμο στο στήθος, διαταραχές ύπνου…
Συναισθηματικό επίπεδο: θυμός, θλίψη, φόβος, απογοήτευση, απελπισία, μοναξιά, αίσθηση ανημποριάς, ευερεθιστηκότητα, αρνητική διάθεση…
Γνωστικό επίπεδο: αρνητικές σκέψεις,σύγχυση, άρνηση, αδυναμία αυτοσυγκέντρωσης, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων…
Συμπεριφορικό επίπεδο: κοινωνική απομόνωση, διαταραχές στη διατροφή, καβγάδες, υπερδραστηριότητα ή πλήρης αδράνεια…
Τι μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε την κρίση
Η περίοδος της οικονομικής ύφεσης μας έχει επηρεάσει σε συλλογικό επίπεδο, είναι όντως δύσκολοι καιροί, και επιπλέον ο καθένας μας αντιμετωπίζει σε ατομικό επίπεδο αδιέξοδο και επώδυνες καταστάσεις στη ζωή του. Πάντα θα υπάρχει κάποιο γεγονός ή κατάσταση που θα μας αγχώνει ή στεναχωρεί. Αν εστιάζουμε μόνο στη «δυσκολία» θα στερούμε από τον εαυτό μας τη δυνατότητα να χαρούμε και να σταθούμε απέναντι στη ζωή με τον τρόπο που μας εκφράζει.
Ο τρόπος που διαχειριζόμαστε την οποιαδήπωτε κρίση (οικονομική, κοινωνική, προσωπική…) έγκειται στη δεξιότητα μας για προσαρμογή σε νέα δεδομένα και στην αλλαγή (emotional resilience). Αυτό δε σημαίνει πως θα αποφύγουμε να νιώσουμε επώδυνα συναισθήματα, αλλά ότι θα τα διαχειριστούμε δημιουργικά με υγιή για εμάς τρόπο. Δε γεννιόμαστε με αυτήν τη δεξιότητα, την αναπτύσσουμε σταδιακά μέσα από τις εμπειρίες μας, τις στηρικτικές σχέσεις, την κουλτούρα μας και ένα θετικό τρόπο σκέψης. Συχνά χρειάζεται να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να φροντίσουμε τον εαυτό μας και να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό της ψυχικής υγείας που θα μας στηρίξει να καλλιεργήσουμε τη δεξιότητα να διαχειριζόμαστε δύσκολες καταστάσεις, να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητες μας, να βασιζόμαστε στις δυνάμεις μας, να είμαστε λειτουργικοί και να προχωρούμε μπροστά.
Παίρνω τη ζωή μου στα χέρια μου
Το παρελθόν έφυγε, το αύριο δεν έχει έρθει. Το μόνο που μένει είναι το εδώ και τώρα, το παρόν, η πραγματικότητα μου είναι έτσι όπως είναι. Έχω να την δω, να την αποδεχτώ και να επιλέξω πως θα προχωρήσω. Η αλλαγή θα έρθει μόνο μέσα από την επίγνωση και την αποδοχή της παρούσας κατάστασης. Πως είναι τα πράγματα γύρω μου; Τι ανάγκες έχω; Τι συναισθήματα; Ποιες αξίες είναι σημαντικές για εμένα; Ποια είναι τα δυνατά μου σημεία και ποιοι οι περιορισμοί μου; Που βρίσκω στήριξη;
Ένα γεγονός που για κάποιον είναι αδιέξοδο για κάποιον άλλον ίσως είναι πρόκληση. Υπάρχουν μεταβατικές περίοδοι που «χάνουμε» τη γνώριμη σταθερότητα μας για να ξαναβρούμε μια καινούργια ισορροπία και μέσα απο αυτή τη διαδικασία εξελισσόμαστε και ωριμάζουμε. Όταν ταλαιπωρούμαστε και υποφέρουμε σε μια κατάσταση είναι ίσως σημάδι ότι χρειάζεται να αναζητήσουμε ένα καινούργιο και πιο κατάλληλο για εμάς δρόμο.
Μια κρίση μπορεί να είναι λόγος για απαισιοδοξία, άγχος, κατάθλιψη, απομόνωση και μπορεί να είναι και μια ευκαιρία για προσωπική αυτογνωσία και ανάπτυξη, και αναθεώρηση του συστήματος αξιών μας. Ας την εκμεταλλευτούμε θετικά!
δημοσιεύτηκε στις 20/04/2014, http://www.greeksinbelgium.be/?p=7001